Door middel van een zogenoemde pre-pack (ook wel “flitsfaillissement” genoemd), kan een failliete onderneming heel snel een doorstart maken. Onder toezicht van een stille bewindvoerder wordt de doorstart vóór het faillissement al helemaal voorbereid. Als het faillissement dan wordt uitgesproken, hoeven alleen de handtekeningen nog maar te worden gezet. Op deze manier kan de doorstart binnen enkele dagen na de faillietverklaring al rond zijn.
Het doel hiervan is ervoor te zorgen dat alle betrokkenen zo min mogelijk hinder ondervinden van het faillissement, zodat de onderneming haar klanten en opdrachtgevers zo veel mogelijk behoudt. Omdat een snelle doorstart vaak ook leidt tot een hogere opbrengst, hebben de schuldeisers van de failliete onderneming hier ook baat bij.
Hoe zit het met de werknemers?
Er is ook kritiek op de pre-pack procedure, met name vanuit de werknemershoek. De stelling is dat de rechten van de werknemers in deze procedure onvoldoende beschermd zijn. Daardoor zou de pre-pack relatief gemakkelijk kunnen worden gebruikt (of misbruikt) om op een snelle en goedkope manier van werknemers af te komen.
In de afgelopen jaren zijn hierover meerdere gerechtelijke procedures gevoerd. De meest bekende daarvan is de zaak over het faillissement van de Groningse garnalenverwerker Heiploeg. Dit bedrijf ging in 2014 failliet en maakte door middel van een pre-pack een snelle doorstart. De partij die de onderneming kocht en voortzette, bood slechts 210 van de 300 Heiploeg medewerkers een baan aan tegen veelal slechtere arbeidsvoorwaarden. 90 medewerkers kwamen op straat te staan.
De gang van zaken van zaken bij Heiploeg heeft ervoor gezorgd dat de werknemersvakbonden FNV en CNV de barricaden op zijn gegaan. De vakbonden menen dat de pre-pack procedure in strijd is met de Europese regelgeving en zijn hierover een rechtszaak begonnen.
Wat zegt de Europese regelgeving?
Onder de Europese regelgeving worden de rechten van werknemers beschermd bij een (gedeeltelijke) bedrijfsovername. Bij een zogenoemde “overgang van onderneming” treden de werknemers die werkzaam zijn bij (het deel van) het bedrijf dat wordt overgenomen automatisch in dienst bij de overnemende partij. De werknemers behouden dan de geldende arbeidsvoorwaarden.
De Europese regelgeving bevat een uitzondering voor het geval dat de overgang van onderneming plaatsvindt in een faillissementssituatie. De vakbonden menen echter dat die uitzondering niet opgaat voor de Nederlandse pre-pack procedure. De vakbonden stellen zich op het standpunt dat alle werknemers van Heiploeg automatisch in dienst zijn getreden bij de doorstarter met behoud van hun oude arbeidsvoorwaarden.
Wat vindt de rechter?
Het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden stelde de vakbonden in juli 2018 in het ongelijk. Het hof was van oordeel dat niet alle werknemers met behoud van hun arbeidsvoorwaarden bij de doorstarter in dienst zijn getreden.
FNV heeft het hier niet bij laten zitten en heeft cassatie ingesteld bij de Hoge Raad. Naar aanleiding daarvan heeft de Hoge Raad vragen gesteld aan het Europese Hof van Justitie. Dat heeft geantwoord dat de Nederlandse pre-pack inhoudelijk niet in strijd is met de Europese regelgeving maar dat de procedure wel moet worden vastgelegd in een wettelijke regeling. Dit laatste is tot op heden niet gebeurd. De pre-pack is namelijk ontwikkeld in de rechtspraak en heeft vooralsnog geen wettelijke basis.
Naar aanleiding van het antwoord van het Europese Hof, heeft advocaat-generaal Drijber vandaag de Hoge Raad geadviseerd om de uitspraak van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden te vernietigen. Zo lang de pre-pack niet in de wet is vastgelegd, voldoet de procedure niet aan de Europese regelgeving.
Wat betekent dit voor de praktijk?
De conclusie van de advocaat-generaal is een onafhankelijk advies aan de Hoge Raad. De Hoge Raad kan dit advies naast zich neerleggen maar doet dat in de praktijk vrijwel nooit. De kans is dus groot dat de Hoge Raad zal oordelen dat de pre-pack procedure inderdaad in strijd is met de Europese regelgeving.
Dit zou betekenen dat de vakbonden in het gelijk moeten worden gesteld. Bij een doorstart door middel van een pre-pack moet er dus rekening mee worden gehouden dat al het personeel dat werkzaam is bij het (onderdeel van het) bedrijf dat wordt overgenomen, automatisch mee gaat naar de doorstarter met behoud van de oude arbeidsvoorwaarden.
Conclusie?
Het is afwachten wat de Hoge Raad zal oordelen. De uitspraak van de Hoge Raad wordt (voorlopig) verwacht op 17 november 2023. Overigens is er inmiddels wetgeving in de maak maar het is onduidelijk wanneer dit klaar zal zijn. Wij houden u uiteraard op de hoogte.
Read more about:
