Belanghebbenden die het niet eens zijn met een besluit van een orgaan van de VvE kunnen bij de kantonrechter een verzoek tot vernietiging van dat besluit indienen. De rechter vernietigt het besluit wegens strijd met de redelijkheid en billijkheid of een (huishoudelijk) reglement. Ook vernietigbaar zijn besluiten in strijd met de voorschriften die het tot stand komen van besluiten regelen. Op grond van artikel 5:130 BW is de termijn waarbinnen een verzoek tot vernietiging bij de rechter moet zijn ingediend één maand na de dag waarop de verzoeker van het besluit heeft kennis genomen of heeft kunnen kennis nemen.
Kennis nemen van een besluit
Direct kennis nemen van een besluit kunnen bijvoorbeeld de leden van de VvE die bij een Algemene Leden Vergadering (ALV) aanwezig zijn. De termijn van een maand gaat dan de dag daarna in. Hetzelfde geldt voor een lid van een VvE dat zich heeft laten vertegenwoordigen door een gemachtigde. De wetenschap van de gemachtigde wordt in dat geval toegerekend aan de vertegenwoordigde eigenaar. Het ligt dus op de weg van de vertegenwoordigde eigenaar om direct bij de gevolmachtigde navraag te doen naar de genomen besluiten. Dat geldt ook indien, zoals in de praktijk vaak gebeurt, een volmacht aan de beheerder of aan het bestuur wordt verstrekt.
Eigenaren mogen dus niet de notulen van de ALV afwachten. Vaak schrijft het reglement voor, dat de notulen uiterlijk binnen zes weken na de ALV onder de leden in concept verspreid worden. De termijn van een maand kan dan dus al verstreken zijn. Ook als tijdens de ALV een besluit genomen wordt waarvan de inhoud niet helemaal duidelijk is, bijvoorbeeld vanwege de complexiteit ervan, mag niet worden afgewacht tot de notulen verspreid zijn om van de exacte inhoud van het besluit kennis te nemen. Ook in dat geval dient een verzoek tot vernietiging binnen één maand na de dag van het besluit te worden ingediend en kan in het verzoekschrift uitdrukkelijk het voorbehoud gemaakt worden dat het verzoekschrift kan worden aangevuld na kennisneming van de notulen.
Kennis hebben kunnen nemen van een besluit
De tweede reden die artikel 5:130 BW geeft voor het ingaan van de termijn is wat minder concreet. In dat geval gaat de termijn in binnen een maand na de dag waarop de verzoeker van het besluit kennis heeft kunnen nemen. Ook hier geldt dat het ‘kunnen kennis nemen’ niet betekent dat de notulen mogen worden afgewacht. Van een verzoeker mag worden verwacht dat hij al het redelijke in het werk gesteld heeft om kennis te kunnen nemen van het besluit dat in zijn afwezigheid genomen is, bijvoorbeeld door direct na de vergadering navraag te doen bij het bestuur. Wie meer dan één maand na de datum van een besluit nog een verzoek tot vernietiging indient, moet stellen en bewijzen, dat hij geen mogelijkheid heeft gehad om eerder van het besluit kennis te nemen.
Van belang is verder of in de agenda die voorafgaand aan de ALV onder de leden is verspreid het besluit waartegen het verzoek zich richt was opgenomen. Regelmatig worden concept vergaderbesluiten woordelijk in de agenda opgenomen of wordt daar uitdrukkelijk vermeld dat de ALV zal worden gevraagd over een bepaald onderwerp een besluit te nemen. In die gevallen moet een belanghebbende, die niet bij de vergadering aanwezig of vertegenwoordigd was, er rekening mee houden dat een dergelijk besluit genomen zal worden. Dan dient hij zich binnen de termijn van één maand te vergewissen van de inhoud van het besluit en eventueel een verzoek tot vernietiging in te dienen. De rechter gaat er van uit dat hij in dat geval op de hoogte had kunnen zijn van het besluit door daar actief navraag naar te doen. Slechts in bijzondere omstandigheden zal dan alsnog worden bepaald dat het verzoek ontvankelijk is na de termijn van één maand.
Te laat ingediend: verzoek niet ontvankelijk
Het gevolg van het te laat indienen van een verzoek tot vernietiging is dat het verzoek niet ontvankelijk wordt verklaard door de rechter. De rechter gaat dan niet inhoudelijk op het verzoekschrift in. Het verzoek wordt vanwege de overschrijding van de termijn niet meer in behandeling genomen, waarmee de zaak voortijdig eindigt. Overigens staat tegen een niet ontvankelijk verklaring wel hoger beroep open bij het gerechtshof, maar ook daar zal dezelfde maatstaf worden toegepast.
Het gevolg van het laten verstrijken van de termijn is, dat moet worden uitgegaan van de rechtmatigheid van het besluit. De enige grond om het dan nog aan te tasten is het inroepen van de nietigheid ervan. Anders dan bij een vernietigbaar besluit komt een nietig besluit in het geheel niet tot stand. Daarvan is slechts sprake indien het besluit in strijd is met de wet of met het reglement zelf, zie artikel 5:129 jo 2:14 BW.
Termijn wordt gehandhaafd
Uit de rechtspraak over te laat ingediende verzoeken blijkt, dat de rechter de termijn streng hanteert. De reden daarvoor is, dat besluiten in de regel alle eigenaren binden en dat het omwille van de rechtszekerheid in de VvE van belang is dat de leden weten waar ze aan toe zijn. Zij moeten rekening houden met een verzoek tot vernietiging binnen één maand en moeten er op kunnen vertrouwen, dat dat daarna in beginsel niet meer mogelijk is. Ook in verband met het verrichten van uitvoeringshandelingen van besluiten is die termijn belangrijk.
Degene die het verzoek te laat indient kan niet stellen, dat het beroep van de VvE op termijnoverschrijding naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn. Ook is het niet mogelijk om, geconfronteerd met de uitvoering van een voor een belanghebbende onwelgevallig besluit, een tegeneis in te stellen, die er in feite op neerkomt dat het besluit zelf vernietigd zou moeten worden. Die mogelijkheid is dan al verstreken.
‘Strategisch’ afwachten op de notulen is beslist niet aan te bevelen.
Wie een verzoek tot vernietiging wil indienen, doet er verstandig aan navraag te doen naar de inhoud van het besluit bij aanvang van de termijn. ‘Strategisch’ afwachten op de notulen is beslist niet aan te bevelen. Om onduidelijkheid over het moment waarop de termijn ingaat te voorkomen is het verder voor VvE bestuurders en beheerders aan te bevelen op zowel vooraf als achteraf zo duidelijk mogelijk te communiceren over te nemen en genomen besluiten.